✍🏻 علی قنبری بیدگلی
آیةالله بهجت از مرحوم آقا ضیاء عراقی نقل کرده‌اند که ایشان می‌فرموده است: «[سیّد] محمّدتقی خوانساری أفقه الثلاثة، و ... آقا میر سیّد علی یثربی أحضر الثلاثة است». (در محضر بهجت، ج۲، ص۳۵۴)
با توجّه به نقل‌های مشابه، به نظر می‌رسد که ضلع سوم این قیاس مثلّث، مرحوم آیةالله سیّد احمد خوانساری باشد.
✍🏻 علی قنبری بیدگلی
آیةالله بهجت فرموده‌اند: «[شیخ انصاری] در مرض وفاتش – که گویا به مرض استسقاء مبتلا بود – می‌خواستند ایشان را رو به قبله کنند، ولی ایشان روی خود را از قبله برمی‌گرداند. از علّت آن پرسیدند؛ فرمود: وظیفهٔ شما این است که مرا رو به قبله کنید و وظیفهٔ من این است که رو از قبله بگردانم!». (در محضر بهجت، ج۲، ص۳۳۸)
✍🏻 علی قنبری بیدگلی
آیةالله بهجت فرموده‌اند: «آخوند ملّا قربانعلی زنجانی معروف به حجّة الإسلام می‌گفت: به نجف می‌روم تا دونفر را تعزیر کنم؛ یکی آقای آخوند خراسانی و دیگری آقای شیخ الشریعة اصفهانی [را]. البته به گمانم سه نفر را گفته بود و سومی آقا شیخ عبدالل‍ه [مازندرانی] بود!». (در محضر بهجت، ج۲، ص۳۳۷)
✍🏻 علی قنبری بیدگلی
درآمد
کتاب سه‌جلدیِ در محضر حضرت آیت‌ال‍‍‍ل‍‍ه‌العظمی بهجت – به تقریر آقای محمّدحسین رخشاد – به دلیل اقبال عمومی به شخصیّت ناقل و نیز بیانات قابل استفاده و مطالب سودمند آن، مورد توجّه فراوانی قرار گرفته است. ولی به علّت تکیهٔ ناقل محترم بر حافظهٔ مبارک خود – بر فرض دقّت و صحّت کار مقرّر در نقل – ، سهوها و اشتباهات فراوانی به سخنان ایشان راه یافته است. علاوه بر اینکه پاره‌ای از مطالب کتاب نیز محتاج تکمیل، تحقیق و بازنگری است.
«حاج ملّا اسماعیل پسر ملّا فضل‌الل‍ه (معروف به آخوند ملّا فضل‌الل‍ه بزرگ) پسر رضاقلی‌خان پسر محمّدحسین‌خان افشار، پسری به نام حاج ملّا علی داشته که در زیّ روحانیت و صاحب مکنت بوده است.
🔹 آیةالله بهجت:
« مرحوم آخوند فاضل اردکانی خیلی با دست‌بوسیدن مخالف بود. سیّدی آمد و به ایشان گفت: شخصی سفارش کرده که از جانب او دستتان را ببوسم.
مرحوم سیّد ابوالحسن مولانا در دفتر یادداشت‌ها و خاطرات خود می‌نویسد:
«در اوائل تحصیلم در قم، روزی از تهران به قم با قطار مسافرت می‌کردم و از حسن اتّفاق با مرحوم آقا شیخ ماشاءالله اوحدی اراکی که در زمان مرحوم [آیةالله] حاج شیخ عبدالکریم حایری (ره) در قم به تحصیل مشغول بود و لطایف و بذله‌گویی‌های او در بین طلّاب معروف بوده است، در قطار ملاقات حاصل و باهم مأنوس شدیم.
ماجرا از آنجا شروع می‌شود که مرحوم آیةالله حاج میرزا جعفر اشراقی تبریزی در نامه‌ای، کلمهٔ «محجّه» را به اشتباه «مهجه» می‌نویسد.
نمونه‌ای از طبعِ حسّاس مرحوم اشراقی در تلفّظ و کتابتِ صحیحِ الفاظ، در گزارش مختصر کریم فیضی از ملاقات با ایشان آمده است. آنجا که وی توسّط نوادهٔ خود به فیضی پیغام می‌دهد که: «در آیه‌ای که [به عنوان یادگاری از خطّ خود، برایتان] نوشتم، جای دو کلمه را جابجا نوشته‌ام، آن را تصحیح کنید!».
«... صبح جمعه‌ای رفتم و این مرد بزرگ و عجیب را دیدم. سخت پیر بود. وقتی با او دست دادم، با نخستین حالتش فهمیدم دست‌هایش تاب کمترین فشردن را ندارد. با این حال، جانی آگاه داشت: جهانی بود بنشسته در گوشه‌ای. در همان دیدار اوّل بیش از پنج ساعت حرف زدیم که همه را نوشتم.
کتاب نفیس یک قطره دریا، حاوی خاطرات ناگفته و زیبایی از بزرگان و عالمان دین است. شاید جذّاب‌ترین بخش این کتاب، قسمت مربوط به أسناد و نامه‌های بزرگان به صاحب‌ترجمه - مرحوم آیةالله حاج میرزا جعفر اشراقی تبریزی - است که خود عالَمی از شور و نشاط روحی و اطّلاعات دینی و اجتماعی است.
