مرتضی مدرّس گیلانی در موسوعهی تاریخ نجف از یک خطّاط و دو خطیب اهل کاشان، که هر سه ساکن نجف اشرف بودهاند، یاد کرده است. در این یادداشت کوتاه، شرح حال این سه تن را از نسخهی خطّی کتاب استخراج کرده، به دست میدهیم.
الف) علی خطّاط کاشانی نجفی (م ۱۳۶۰ ه ق)
مدرّس گیلانی دربارهی وی مینویسد:
«از خطّاطان نجف بود، و در آخر بازار بزرگ نجف دکّانی داشت. در آنجا تابلو و کلیشه میساخت، و سرکتیبههای عمارات مهم را مینگاشت. از او خطّی دیدم بر دیواری که محاذی درِ طوسی [است]، قبل از تخریب؛ که به خطّ ثلث نوشته بود: لا فتی إلّا علیّ لا سیف إلّا ذو الفقار.
او اهلاً از مردم کاشان بود، امّا در زیّ عربی، با کفیه [= چفیه] و عقال. نگارنده هرگاه از درِ دکّان او گذر میکردم، مدّتی به تابلوهای وی تماشا میکردم [کذا].
با مراجعین خود چنان به تازی غلیظ و دوآتشه سخن راندی که میپنداشتم تازه از بیابانهای نجد و تهامه به نجف آمده است!
ظاهراً برادری داشت قهوهچی، جعفرنام، که میگفتند از دشمنان سرسخت مشروطهخواهان بود. نقل است روزی که امام محمّدکاظم خراسانی به فردوس اعلی منتقل شد، این فرومایه به استهزاء به شاگرد خود گفتی: چای بسیار شیرین بیاور که دین از دست رفته است!»
(نسخهی خطّیِ تاریخ نجف، ج۲، ص۳۱۲)
ب) عبدالحسین کاشی خطیب
«از خطبای نجف بود. مکرّر منبر [او] را دیده بودم. ظاهراً اصلاً از مردم کاشان بود».
(همان، ج۲، ص۳۸۶)
ج) محمّد بن علی کاشی (متولّد ۱۳۲۰ ه ق)
«محمّد بن علیّ بن محمّد کاشی. اصلاً از کاشان است. ولادتش در نجف به سال مذکور بود. از شیخ محمّد شریف و شیخ عبدالحسین کاشی ادب و خطابه آموخت».
(همان، ج۲، ص۳۹۳)
مدرّس گیلانی شرح حال فیض کاشانی را هم بهتفصیل نوشته است که چون تکرار مکرّرات دیگران است، تنها به نقل فرازی از آن اکتفا میکنیم:
«از محدّثین متعصّب است. گاهگاهی به اصولیّین حملههای سخت میکرد. مثلاً هنگامی که به مسلک اصولیّین میرسید یا از او میپرسیدند که چگونه است، آیهٔ یا بنیّ ارکب مّعنا و لا تکن مع الکافرین را که در شأن پسر نوح نازل شده است برای طرف میخواند یا مینوشت!»
(همان، ج۲، ص)